جمعه را از تقویم حذف نکنید
جمعه را از تقویم حذف نکنید
میلاد جلیل زاده
رادیو اصیل، آرام بخش، دوست داشتنی، پرمحتوا، تخیل برانگیز، آشنا پندار، امن و عزیز است و طنز رادیوئی طنزی است که بهتر از آن را نباید در جای دیگر سراغ گرفت.
باشگاه خبرنگاران- استاد سیروس شمیسا در کتاب انواع ادبی بعد از توضیحات مربوط به 6 اثر کمدی چنین می‌نویسد:
برخی از منتقدان به طور کلی کمدی را به دو قسم تقسیم کرده اند 1- کمدی عالی یا سطح بالا (های کمدی) که باعث خنده روشنفکران می شود و در آن طنزهای ظریف سطح بالائی وجود دارد2- کمدی دانی یا عامیانه یا سطح پایین (لو کمدی) که در آن جاذبه های روشنفکری نیست و شوخی های مبتذل و جوک های زشت دارد.
در کمدی عالی بیننده با نمایشنامه بر خود عقلانی دارد اما در کمدی دانی بیننده به لحاظ احساسات و عواطف با نمایشنامه برخورد می کند.
آن عقل بیننده را تحریک می کند و سبب خنده می شود و این حدس بیننده را و بدین لحاظ به کمدی دانی (کمدی فیزیکال) هم گفته اند استاد شمیسا از آن جهت در مورد مخاطب واژه بینننده را به کار برده که ژانرهای کهن هنری در گونه های نمایشی نمود اولیه یافته اند و الا این تقسیم بندی ها به تمام هفت گانه هنر قابل تصری است در انواع مکتوب هنر (شعر، نثر و داستان) هم با کمدی دانی مواجه می شویم و موسیقائی شدن آن هم با ریتمی مناسب اشعاری آن چنانی بسیار وجود یافته در سینما هم هجو دانی را به کرات می بینیم و اصطلاح فیزیکال اینجا خیلی راحت صدق می کند چون آن کمدی ها یکسره شکلک و بالا پایئن پریدن هستند و طنز کلامی آن ها متشکل از کلمات بوداری است که به متلک های بی ادبانه کنایه می زند و مناسب مخاطبانی است که بیشتر از این نمی فهمند.
در مورد رادیو هم باید کمدی را به همین ترتیب تقسیم بندی کرد البته رادیو در مدل رسمی و سازمانی اش تقریبا در تمام دنیا همچنان هنری عالی باقی مانده و با وجود مدرن بودن و این که عمرش به صد سال هم نمی رسد، حال و بوئی کهن و اصیل یافته اما بازار سیاه نمایش رادیویی نوع دانی طنز را هم خلق کرده و به عنوان مثال فراگیر کلیپ های صوتی را که در تلفن های همراه پخش می شود مثال زد.
عصر، عصر ارتباطات است خیلی ها به شهرهای مدرن آمده اند، مدل مو و لباسی امروزی پیدا کرده و ظاهری مترقی یافته اند اما هنوز اصالت روشنفکرانه را پیدا نکرده اند و حتی بسیارانی از آن ها غیر از لباس و سر و وضع، مدرک تحصیلی را هم به کلکسیون ظواهر مدرن خود اضافه کرده اند که اما آن ها هنوز اصالت روشنفکرانه را پیدا نکرده اند و همین جاست که بحث مخاطب طنز خیلی دردناک می شود عصر ، عصر ارتباطات است و عده ای از همین عقب مانده های مردن نما مخاطب اینترنت، نشریات مکتوب سینما، تئاترو.. نمایش رادیویی هستند و همین ها آمار هواداران مدرن کمدی سخیف را به شکلی کاذب و حبابی بالا برده اند این همان (سرگیجه شاداب) است که بعضی ها سعی می کنند با عنوان دهان پرکن پست مدرنیسم سطح پایین بودن آن را توجیه لفظی کنند.
شما آیا رادیو را در مدل اصیل و آرام بخش آن دوست دارید و یا این که طرفدار انواع .. به حساب می آیید؟ اگر از دوسته اول هستید می توانید به روشنفکر بودنتان امیدوار باشید و گرنه..
البته خیلی ها حتی با این که به واسطه مشغله زیاد یا این که دور و برشان پر از چیزهای دیگر شده کمتر مخاطب رادیو قرار میگیرند اما از گذشته ها هنوز خاطره خوب آن در ذهنشان باقی مانده.
رادیو اصیل، آرام بخش، دوست داشتنی، پرمحتوا، تخیل برانگیز، آشنا پندار، امن و عزیز است و طنز رادیوئی طنزی است که بهتر از آن را نباید در جای دیگر سراغ گرفت.
رادیو چون محتوا محور است به روز و حتی رو به جلو هم هست آقای توکل چندی پیش در مصاحبه ای درباره شیوه طنازی خو دو همراهانش در قوی ترین برنامه ی شادی آفرین رادیو راجع به این مساله چنین گفت: سالیان سال است که در پاسخ به این تذکرات عنوان کرده ام قالب های طنز تغییر کرده حتی سطح پیامک هایی که مردم با هم ردو بدل می کنند خیلی متفاوت شده است ما با توجه به وضعیت روز و جوان بودن مخاطبان که چیزی حدود 70 درصد جمعیت کشور هستند و نیز با در نظر گرفتن تفاوت ریتم زندگی، مسائل روز ایران و جهان خود را با نیازها و خواسته های مردم منطبق میکنیم.
از همین جای صحبت های آقای توکل معلوم می شود که ایشان دشمن اصلی کمدی عالی را خوب رصد کرده اند و البته قصد ندارند مثل بعضی اساتید عینکی در مقابل پدیده های جدید موضعی عصبی و لج بازانه بگیرند بلکه با یک آسیب شناسی دقیق مخاطبینی که در دام سرگیجه های شاداب این عصر افتاده اند را کم کم به سمت اصالت و معناگرای باز گردانند و از طرفی همین وضعیت را بهانه ای خود خواسته برای ترقی کیفی برنامه های طنز رادیویی قرار دهند.
به طور قطع رویکردی که جمعه ایرانی دارد در جذب مخاطب خیلی هوشمندانه عمل می‌کند و یکی از مهمترین فاکتورهای جذب و اصلی ترین کشش های این برنامه قرار گرفتن آن در موضع دفاع از مردم است جمعه ایرانی طرف مردم ایران قرار میگرد و نقدهای آن نقدهای اجتماعی مردم ما از مسئولین و حتی از خودشان است آقای توکل در همان مصاحبه که قسمتی از آن را نقل کردمی درباره طنز و نقد در رسانه ملی چنین میگوید: یک برنامه طنز شامل تمام موارد سیاسی و اقتصادی می شود به عنوان مثال کسانی که مسئول بهداشت و درمان، شهرداری، آموزش، اقتصاد، گرانی و.. هستند می توانند در تیررس برنامه های طنز انتقادی باشند و ما که در رسانه ملی هستیم و از چارچوب ها و ارکان نظام صدا و سیما مطلعیم باید چنین برنامه هائی را تولید کنیم.
حتما جمعه ایرانی را می شناسید و می دانید که این برنامه زنده ایرانی – زنده هم به معنای پخش زنده و هم به معنای سرحال- نوه (صبح جمعه با شماست) ما از زمانی که در آن هستیم چه راهی را پیموده ایم؟ رفتیم سمت استخدامی های یک و دو و سه و.. که نهایتا به یک رسوائی عظیم رسید اما شاید دلمان گاهی برای آن اصالت گذشته تنگ شود.
بعد از (صبح جمعه با شما) برنامه (قند و نمک) کلید خورد که ادامه همان قبلی بود و سپس جمعه ایرانی به عنوان دنباله قند و نمک فعالیت طنز رادیویی را با همان کیفیت پیگیری کرد و برنامه صبح جمعه با شما در دهه شصت به همت احمد شیشه گران، صادق عبدالهی و سعید توکل در رادیو سراسری تولید شد و هنرمندان چون فرهنگ مهرپرور، حسین امیرافضلی ، منوچهر آذری، علیرضا جاویدنیا، آذر دانشی، مهین دیهیم، عزت الله مقبلی، شهلا ناظریان، حسن عرفانی در این برنامه ایفای نقش می کردند که خیلی از آن ها در سینما، تئاتر و دوبله هم سوابق درخشانی داشتند از دیگر همکاران این برنامه می توان به علیرضا جاویدنیا، رضا عبدی، اصغر سمسارزاده، مینو غزنوی، شوکت حجت، احسان کرمی، الهام صفوی زاده، مهران امامیا و ا میر سهیلی اشاره کرد و از همان دوره تا به حال خیلی از مردم شخصیت هائی چون آقای ملون ، خانم سوزی، بچه مرشد، آمپولی، آقای زرگنده، کونجونی، آلن و.. را هنوز به یاد دارند.
عواملی که از یک صبح جمعه ایرانی در دهه شصت تاکنون همواره با ما بوده اند به ما نشان دادند که نوع های کمدی در ایران عقیم و نازا نیست و غیر از جوشش های محتوایی هر دم به روز شونده، می‌تواند هنرمندان جدیدی را هم به عرصه معرفی کند اما متاسفانه همان طور که اشاره شد عده ای از مترقی نماهای عقب مانده آمار مخاطبان مدرن آثار سخیف را به شکلی کاذب و حبابی بالا برده اند اما برماست که هر طور شده به دفاعی تمام قد از هنری بپردازیم که آن را سازنده و فایده مند می دانیم.
جمعه ایرانی باید باشد، باید نقد کند، باید هنرمند بسازد، مخاطب بسازد و همچنان آدرس های درست مسائل اجتماعی را ابلاغ کند./ی2
